رکن و مقامرکن و مقام محل بیعت مردم با امام مهدی (علیه‌السّلام) در آغاز ظهور و کشته شدن نفس زکیه است. ۱ - مفهوم شناسی«رکن» در لغت به معنای جانب و ناحیۀ قوی یک چیز است و «مقام» به جایگاهی که قدم در آن قرار می‌گیرد یا جایگاهی که شخص در آنجا می‌ایستد، گفته می‌شود. هر یک از چهار زاویه کعبه را یک «رکن» می‌نامند. هرگاه واژۀ رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود آن رکنی است که حجر الاسود در آن هست و مقصود از مقام نیز در این جا مقام ابراهیم (علیه‌السّلام) است. ۲ - مقام ابراهیمیکی از نقاط مقدس مسجد الحرام مقام ابراهیم (علیه‌السّلام) است. این مقام، یکی از شعائر الهی است. و آن جا را بدین دلیل مقام ابراهیم گویند که آن حضرت، وقتی دیوارهای کعبه را بالا می‌برد، سنگی اختیار کرده بر روی آن می‌ایستاد، تا به راحتی دیوار را بالا ببرد. همچنین در روایات آمده است: حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام)، روی این سنگ ایستاده و مردم را به حج فرا می‌خواند. گفته شده است: در این هنگام، جای پای حضرت در سنگ فرورفت که هم اکنون این اثر به چشم می‌خورد. ۳ - اصطلاح شناسیآنچه در بحث مهدویت از رکن و مقام مورد نظر بوده و از آن به بزرگی یاد شده، محلی ما بین رکن و مقام است. شکی نیست که این مکان، دارای ارزشی بسیار والا نزد خداوند سبحانه و تعالی است. ابو‌حمزه ثمالی می‌گوید: امام سجاد (علیه‌السّلام) به ما فرمود: «آیا می‌دانید کدامین قسمت از زمین برترین مکان است»؛ عرض کردیم: خداوند سبحانه و تعالی و پیامبر و فرزند پیامبر بهتر می‌داند. سپس فرمود: «بهترین مکان‌ها بین رکن و مقام است.»؛ «اما افضل البقاع ما بین الرکن و المقام...» در روایات مهدویت، وقتی سخن از بین رکن و مقام به میان می‌آید، مربوط به یکی از موارد ذیل است: ۳.۱ - محل بیعتمحل بیعت با حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف) پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: مهدی امتم میان ایشان امامان محمدی است که زمین را از عدل و داد آکنده سازد؛ همچنان که از ظلم و جور پر شده باشد. به خدا سوگند! من کسانی را که میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند، می‌شناسم و اسامی پدران و قبایلشان را نیز می‌دانم.» «فیهم مهدی امتی محمد الذی یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا، و الله انی لاعرف من یبایعه بین الرکن و المقام و اعرف اسماء آبائهم و قبائلهم» در برخی آثار اهل سنت نیز بین رکن و مقام جایگاه بیعت حضرت مهدی (عجّل‌اللّه‌تعالى‌فرجه‌الشريف) با یارانش گفته شده است. [۹]
الصنعانی، المصنف، ج۱۱، ص۲۷۱.
۳.۲ - محل شهادت نفس زکیهمحل کشته شدن نفس زکیه و رخداد یکی از نشانه‌های حتمی ظهور. امام باقر (علیه‌السّلام) پس از بیان پاره‌ای از نشانه‌های ظهور، در ادامه فرمود: و جوانی از آل محمد که نامش محمد بن حسنیا نفس زکیه است، بین رکن و مقام کشته شود.... «... و قتل غلام من آل محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بین الرکن و المقام، اسمه محمد بن الحسن-النفس الزکیة...» ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگنامه مهدویت، سلیمیان، خدامراد، ص۲۴۶-۲۴۸، برگرفته از مقاله «رکن و مقام». |